1. سنگ شکن فکی

   از سنگ شکن فکی در اولین مرحله از سیستم خردایش سنگ در کارخانه اکسید منیزیم لامرد استفاده گردیده است. اندازه این نوع سنگ شکن ها بوسیله دهانه ورودی بار در قسمت بالایی دستگاه مشخص می شود. به طور مثال سنگ شکن فکی مدل ۱۲٠در100، دارای دهانه ورودی ۱٠٠ سانتی متری در ۱۲٠ سانتی متری دارند .

   این نوع سنگ شکن ها دارای دو فک ثابت و متحرک میباشد. فک متحرک قدرت خود را از طریق شفت اصلی که به توگل متصل است و از یک الکتروموتور با قدرت بالا توسط تسمه دریافت میکند . با حرکت فک متحرک مواد وارد شده تحت تاثیر نیروی فشار و یاضربه و گاهی اوقات برشی قرار میگیرند . و در اصل با ضربه فک متحرک به فک ثابت مواد خردایش میشوند .فاصله دو فک در قسمت بالایی را دهانه و  در قسمت پایینی را گلوگاه مینامند .

   سنگ ها و مواد خردایشی در سنگ شکن فکی تا زمانی که اندازه آنها با قسمت گلوگاه فک یکی نباشد داخل دستگاه باقی میمانند . این دستگاه مناسب خردایش سنگ هایی با ابعاد ۱۵۰ میلی متری میباشد . جهت جلوگیری از پرتاب شدن مواد به بیرون و راحت خرد شدن آنها ، توگل دستگاه را بلند طراحی میکنند . این عمل باعث میشود با جمع کردن دهانه خروجی ، زاویه بین شانه ثابت و متحرک از حد استاندارد بیشتر نشود و عمل خردایش به راحتی انجام گیرد . برای جلوگیری از شکسته شدن بدنه در اثر ضربه و فشار زیاد آن را یک تکه میسازند . همچنین شانه های ثابت و متحرک سنگ شکن های فکی از نوع فولاد منگنزی مولیبدن دار ساخته میشود .این آلیاژ در مقابل ضربه و سایش مقاومت بالایی دارد . چکش ها (شانه ها) توسط فک بند ها که به بدنه و توگل پیچ شده اند بسته میشوند . به همین دلیل تعویض آنها به راحتی انجام میگیرد .

   انواع سنگ شکن فکی

  از سنگ شکن ها بمنظور تکه و خرد کردن سنگ ها استفاده می شود هر سنگی بسته به سختی و سایر ویژگی ها در فرآیند خردکردن واکنش های متفاوتی دارد بسته به نوع سنگ ها، دستگاهی که انتخاب می کنید متفاوت است.

این نوع سنگ شکن ها در مورد کارکرد فک ها خود به دو دسته تقسیم می شوند:

    ثابت

    متحرک

    این دستگاه های سنگ شکن در دو مدل مهم فک ها تقسیم بندی به شکل زیر دارند:

   1-تک بازویی

   2-دو بازویی

   1-تک بازویی: در این نوع فک های به سمت بالا و پایین، جلو و عقب حرکت دارند و فشار کمتری روی سنگ ها و هر دو فک وارد می شود. دهانه تغذیه کوچکتری دارد و مناسب برای سنگ های سخت است.

  2-دو بازویی: دو فک به طور هماهنگ و نوسانی به سمت عقب و جلو در حرکتند . دهانه تغذیه بزرگتر و فشار بالاتری  به نسبت نوع تک بازویی دارند. عمده کاربرد این نوع سنگ شکن برای سنگهای سخت و خیلی سخت است. فک های این سنگ شکن حرکت مداوم نوسانی دارند .این فک ها به طرف عقب و جلو نیز حرکت می کنند. دهانه ورودی از مدل قبلی بزرگتر ( قابلیت خرد کردن سنگ های بزرگتر) و فشار بین فک های آن نیز بیشتر است.

1. سنگ شکن ژیراتوری (Gyratory Crushers)

    نخستین نوع سنگ شکن ژيراتوري( حرکتی دورانی  حول محوری که خودش متحرک باشد را حرکت ژیراتوری می گویند) یا سنگ شکن سوپریور در سال 1878 ساخته شده است. از این سنگ شکن به عنوان سنگ شکن اولیه در تاسیسات بزرگ و در مواردی استفاده میشود که ظرفیت و احتمالا نسبت خرد کردنی بیش از سنگ شکن های فکی مدنظر باشد.در کارخانه اکسید منیزیم لامرد پس سنگ شکن فکی از این نوع سنگ شکن نیز استفاده شده است.

    سنگ شکن ژيراتوري از یک بدنه ثابت مخروطی شکل و یک هسته میانی که حرکتی ژیراتوری دارد ، تشکیل شده است. زاویه بین بدنه ثابت و هسته متحرک 22 تا 30 درجه است. مواد موردنظر در فاصه بین بدنه ثابت و هسته متحرک خورد میشوند در مدت زمانی که در یک بخش از فضای داخل سنگ شکن هسته متحرک در حال نزدیک شدن به بدنه است،مواد در آن بخش خرد میشوند و در همین مدت زمان در قسمت مقابل فاصله بین دهانه ثابت و هسته متحرک در حال زیاد شدن است و مواد در آن قسمت به تدریج به قسمت های پایین تر حرکت کرده ، فضای موجود را پر میکنند. بدین ترتیب عمل سنگ شکنی بطور دائم انجام میشود و نیروی لازم برای آن یکنواخت است در این نوع سنگ شکن ، بر خلاف سنگ شکن فکی ، احتیاج به تغذیه کننده (feeder) نیست و میتوان آنرا مستقیما توسط کامیون های بزرگ معدنی از چند جهت تغذیه کرد. مواد در داخل سنگ شکن بطور یکنواخت توزیع و خرد میشوند.

    سنگ شکن ژيراتوري در سه نوع ساخته شده اند:

2-1-سنگ شکن ژیراتوری با محورمتکی (Supported Spindle Gyratory Crusher)

   این نوع سنگ شکن که رایج ترین سنگ شکن ژيراتوري است از نوع « با محور کوتاه » است این محور توسط یک پیستون هیدرولیکی نگهداری میشود.

2-2-سنگ شکن ژیراتوری بامحور معلق(Suspended   Spindle   Gyratory   Crusher)

   سنگ شکن ژیراتوری در دو نوع محور کوتاه و محور بلند ساخته شده است که محور کوتاه آن جدیدتر بوده و در این راسته سنگ شکن ژیراتوری قرار می گیرد .

2-3 – سنگ شکن ژیراتوری با محور ثابت ((fixed   Spindle   Gyratory   Crusher)

سنک شکن ژیراتوری محور از بالا و پایین ثابت شده است. حرکت خروج از مرکز نسبتا طویل است و عملادر تمام طول محور گسترش یافته است. این حرکت در قسمت فوقانی سنگ شکن عمدتا افقی است.معمولا این نوع دستگاه را نمی توام در مقیاس بزرگ صنعتی تولید نمود.

1. سنگ شکن هیدروکن

   این دستگاه به‌عنوان سنگ شکن اثالث شناخته می‌شود. در کارخانه اکسید منیزیم لامرد سنگ ها پس از تفکیک از سرند ویبره دو طبقه به سنگ شکن هیدروکن منتقل می گردد. هیدروکن ماسه ساز  با اعمال فشار بر روی سنگ و بار ورودی، به تغییر سایز کمک می‌کند. بار ورودی در فاصله بین دو قطعه مهم هیدروکن به نام‌های منتل و کانکیو قرار گرفته و تحت‌فشار خرد می‌شوند. در این نوع سنگ‌شکن به دلیل ارتباط بسیار زیاد بار ورودی با قطعات دستگاه باید از جنسی استفاده شود که بالاترین مقاومت به سایش را داشته باشد. بر این اساس بیشترین ماده مصرفی در قطعات هیدروکن فولاد منگنزی مولیبدن‌دار است. هیدروکن، ماسه‌ساز مخروطی و ژیراتوری است که از جمله بهترین نوع ماسه ساز محسوب می‌شود. در حقیقت سنگ‌شکن‌ هیدروکن  دستگاهی می‌باشد، که در آن‌ها زاویه رأس هسته مخروطی تا حدود ۱۰۰ درجه افزایش‌یافته باشد و انحنای داخل بدنه تغییر کرده باشد. درحالی‌که در سنگ شکن مخروطی هسته متحرک بوده و سطح داخلی بدنه نیز ثابت است. سطح داخلی به دلیل ارتباط بالایی که با بار ورودی دارد باید از جنس ضد سایش چون فولاد منگنزدار باشد. اغلب اوقات، از این دستگاه در مراحل میانی خردایش به‌منظور خرد کردن مواد معدنی که سختی بالایی دارند استفاده می‌شود؛ اما بهتر است برای ریز کردن موادی چون سنگ‌آهن که سختی بالایی دارد و برای رسیدن این ریز مصالح به ابعاد نسبتاً کوچک از هیدروکن ریز شکن  استفاده شود.
   در سنگ شکن مخروطی که به سنگ شکن مراحل ثانویه خردایش نیز معروف است فرایند خردایش بدین شکل انجام می‌شود: فاصله خالی بین دو قطعه مهم منتل کانکیو بسته می‌شود. به‌طورکلی اساس کار این دستگاه حرکت دورانی و اکسنتریک (خارج از محور و لنگ) است که بار ورودی قرار گرفته در محفظه خردایش که مابین کانکیو منتل است را فشرده و خرد می‌کند. بسته شدن این شکاف به‌وسیله بوش اکسنتریک که در پایین شفت اصلی قرار گرفته است صورت می‌گیرد. بوش اکسنتریک شفت اصلی را چرخانده و باز و بسته کردن شکاف را انجام می‌دهد. در این نوع دستگاه می‌توان با کمک جک بالابرنده اندازه دهانه میان منتل کانکیو را تغییر داد و متناسب با آن اندازه بار خروجی را تحت تأثیر قرار داد. اگر مایل به تغییر سرعت عبور و اندازه بار خروجی هستید می‌بایست سایز بوش اکسنتریک دستگاه را تغییر دهید. هیدروکن ریز شکن، هیدروکن قلوه شکن، هیدروکن سوپریور

   هیدروکن ریز شکن  در سایزهای ۲/۳۶، ۳/۳۶، ۴/۳۶، ۵.۵/۳۶، ۶.۵/۳۶، ۸/۳۶، ۱۳/۳۶، به ترتیب جز هیدروکن ریزشکن، هیدروکن متوسط شکن یا قلوه شکن و سایز منتل وقتی ۱۳/۳۶ باشد همان هیدروکن درشت شکن یا هیدروکن سوپریور می‌باشد. عدد اول نشان‌دهنده سایز دهانه ورودی و عدد دوم که بزرگ‌تر است نشان‌دهنده قطر سنتر است که بر روی شفت اصلی دستگاه قرار گرفته است. منتل هیدروکن نیز بر روی این قطعه قرار دارد. منتل کانکیو جایگزین چکش و سندان شده‌اند.
سنگ شکن هیدروکن به استهلاک پایین، تولید و بازدهی بالا، نگهداری و کاربری آسان خود مشهور است که موجب افزایش طرف‌داران آن در میان صاحبان معادن شده است. بااین‌حال باید توجه داشت که بهتر است از این نوع دستگاه برای سنگ‌های مرطوب استفاده نشود چراکه به رطوبت حساس بوده و کارایی دستگاه را به حداقل می‌رسانند.

گرداورنده و تحقیق : مهندس فرشته قائدی